Rouw en leven
Wat ik om mij heen merk, is dat mensen snel geneigd zijn de impact van Verlies te bagatelliseren. Het hoort bij het leven, het leven gaat door, je moet ermee leren leven. Of er wordt verwezen naar wat je nog wel hebt of kunt, wat er nog over is.
Een veel voorkomende ziekte tegenwoordig, die steeds meer chronisch wordt dan dodelijk, is kanker. Er is bijna niemand te vinden die niet iemand kent die deze ziekte heeft doorgemaakt. Mensen die het krijgen, kunnen zeker in het begin gerust rekenen op begrip en medeleven. En de omgeving is opgelucht als blijkt dat de persoon de ziekte overleeft. En daarna, gaat het leven gewoon weer verder. Of toch niet?
Voor de meeste mensen gaat het leven niet gewoon verder. Ze hebben de rest van hun leven te maken met de gevolgen van wat ze hebben meegemaakt. Hun hele leven heeft een tijd op de kop gestaan. Hun zekerheden zijn aan het wankelen gebracht. Ze hebben dingen on hold moeten zetten. Maar niemand heeft ze verteld dat het leven weer oppakken zoals het ooit was, nooit meer gaat lukken. Door de behandeling kunnen er concentratieproblemen zijn ontstaan. Het energielevel is lager. En het leven is voor anderen, zoals de werkomgeving, gewoon doorgegaan. Hoe haak je daar weer op aan? Ook in het sociale leven kan dit het geval zijn.
Voor je verdriet en onzekerheid tijdens het ziek zijn is nog wel begrip. Maar daarna moet je vooral blij zijn dat je nog leeft, toch? Maar dat er ook rouw kan zijn over de dingen die door je ziekte voor altijd anders zullen zijn, dat wordt lang niet altijd erkend.
Ik hoop dat mensen zich daar ook bewust van gaan zijn. De directe omgeving, maar ook bijvoorbeeld werkgevers en instanties. Door begrip neem je niet het verlies weg, maar krijgt de persoon wel meer kans om een veranderd leven op te bouwen.
Er zijn
Afgelopen vrijdag heb ik les gehad over de persoongerichte benadering. Die methode is bedacht door psycholoog en psychotherapeut Carls Rogers. Mijn opleiding is gebaseerd op zijn gedachtengoed. Heel kort samengevat: het succes van therapie wordt voor een groot deel bepaald door een goede (professionele) relatie tussen therapeut en client. Hoe bouw je zo'n relatie op? Door een grondhouding van Empathie, Echtheid en Onvoorwaardelijk accepteren van de ander. Ik heb al wel ontdekt in het leven dat dit alleen geldt voor therapeuten.
Ik krijg regelmatig de vraag: wat kan ik doen voor diegene in rouw? Mijn antwoord is eigenlijk altijd: er "zijn". Maar wat bedoel ik daarmee? Eigenlijk precies wat hierboven staat: het hebben van die grondhouding.
Empathie: vraag je uit beleving hoe het met diegene gaat en hoop je ondertussen dat diegene zegt, wel goed hoor? Of ben je bereid naar het echte antwoord te luisteren. Ook als het ongemak met zich meebrengt?
Echtheid: als je verteld hoe je meeleeft, is dat omdat het zo hoort of meen je het? Als je zegt: bel me wanneer nodig, is dat echt zo of zeg je dat alleen omdat diegene toch niet gaat bellen? Wil je echt weten wat het verhaal is van die ander?
Onvoorwaardelijk accepteren: vind jij na verloop van tijd dat dat zielige gedoe maar eens over moet zijn of accepteer je dat ieders rouwproces anders verloopt? En dat degene die het verlies ervaart de enige is die de echte zwaarte en pijn kan voelen? Dus dat je daar niet over kunt oordelen?
Als je probeert zo te luisteren, dan komt er ruimte voor de ander om te praten, of om hulp te vragen. Dan komt er echt ruimte om te rouwen. Je hoeft niet eens antwoorden te hebben..
In mijn werk als verpleegkundige heb ik al gemerkt dat de gesprekken die ik heb, waarin ik probeer met deze grondhouding te luisteren, vaak veel "helender"zijn dan menige andere interventie. Ik hoop dat jullie als lezer ook bereid zijn om te proberen vanuit deze houding er voor de ander te zijn.
Ode aan een moeder
Een jaar geleden zat zij aan het bed van haar middelste kind, een zoon. Ongeveer een half jaar hiervoor zat ze op een zelfde manier aan het bed van haar oudste. Een man, zonder vooroordelen, behulpzaam voor wat de samenleving als vriend en vijand zou beschouwen. Dit koste hem zijn leven. Zijn broer, levend in een ‘andere’ samenleving, zou dat lot in elk geval bespaard blijven..
Een paar dagen geleden kreeg ze het bericht dat haar andere zoon, tijdens familiebezoek onwel was geworden. Hij was in een buurland opgenomen in het ziekenhuis. Zij, wonend in een conflictgebied, was niet in staat direct naar hem toe te reizen. Gelukkig werd ze een paar dagen later door haar schoondochter, en de baas van haar zoon, opgehaald en konden ze samen reizen.
Nu zaten ze daar, met een groepje mensen die elkaar soms nauwelijks kenden maar die allemaal van haar zoon hielden. Dagen, tussen hoop en vrees. Gedurende de tijd werd duidelijk dat hoop vervloog en vrees bewaarheid werd. Haar zoon zou niet meer beter worden.
Je zou denken dat de hele wereld onder haar voeten wegzakt. Je zou denken dat er alleen nog maar pijn en verdriet zou overblijven. En toch.. Toch zijn deze dagen ook zo mooi, zo kostbaar. Het leren kennen van mensen die zoveel voor je zoon betekenen. Het ontdekken, wat voor rol jouw lieve jongen heeft gespeeld in het leven van velen. Het kunnen geruststellen van je schoondochter, die je nog nauwelijks kent en die schuchter verteld dat ze het moeilijk vindt om zo prominent aanwezig te zijn, tussen al die mensen die hem al veel langer kennen. En het kunnen vertellen dat het niet gaat om hoe lang je al iemand kent, maar om alle mooie dingen die je elkaar hebt kunnen geven. Dat afscheid niet alleen die pijn en dan verdriet is, maar ook juist het je verwonderen over hoeveel liefde je had voor die persoon en andersom.
Deze moeder was ook in staat mensen met elkaar te verbinden om haar zoon een afscheid te geven die hij en de mensen om hen heen verdiende. Die even lak had aan de gebruiken van het land en het mensen gunde om hem de laatste eer te bewijzen, op hun manier. Dan maar niet zo snel mogelijk begraven.
Deze moeder zei toen ik haar mijn medeleven betuigde: ik heb de afspraak gemaakt dat we naar mijn zonen kijken als personen die we hebben gewonnen, niet verloren. Waarom zouden ze anders in ons leven zijn geweest? Tijd is niet belangrijk, of hoe lang we elkaar al kennen. Het kan jaren, maanden of uren zijn, het hart herkend ware liefde..
Ik ben nog steeds onder de indruk van deze vrouw. En haar kracht en wijze woorden. Voor al de mensen die rouwen, ik hoop dat jullie naast al het verdriet, vooral ook terugdenken aan wat je had. Ze zeggen ook dat rouw de keerzijde is van liefde en dat bewijst dit verhaal ook weer. En ook dat, ook al vind jij zelf dat je het recht niet hebt om te rouwen om iemand, omdat je diegene misschien nog maar kort kende, of omdat alle aandacht uitgaat naar andere personen, jouw hart weet wat je had en dat mag je best voelen..
.
Maak jouw eigen website met JouwWeb